Autorefleksja – czy jest istotna?

„Zastanów się nad sobą!” – to zdanie wielu z nas słyszało nie raz. Często brzmi jak wyrzut, a przecież myślenie o sobie wcale nie musi być czymś negatywnym. Wręcz przeciwnie – autorefleksja to kluczowy element rozwoju, zarówno zawodowego, jak i osobistego. Jak więc robić to mądrze i z korzyścią dla siebie?

Czym jest autorefleksja? 

Niby większość z nas potrafi rozmyślać na swój temat. Przecież tak często zdarza nam się roztrząsać nasze niepowodzenia i się za nie obwiniać. Jednak czy rzeczywiście na tym polega autorefleksja? Co to za proces i dokąd powinien Cię tak naprawdę doprowadzić? 

Zgodnie z definicją Słownika Języka Polskiego autorefleksja to zastanawianie się nad samym sobą. Jednak kluczową kwestią w całym procesie tego rozmyślania jest samoświadomość. 

Świadome analizowanie towarzyszących nam emocji, doświadczeń, które nas spotykają oraz naszych zachowań jest istotnym elementem w samodoskonaleniu. Wręcz uważa się, że świadoma refleksja nad własnym życiem stanowi zarówno motor rozwoju rozumianego jako wzrost, ale wpływa też bezpośrednio na jakość życia. Umiejętność autorefleksji jest też istotnym elementem tzw. przystosowania psychicznego. To znaczy, że autorefleksja odgrywa ważną rolę w naszej zdolności do radzenia sobie z wyzwaniami, zmianami i trudnymi emocjami.

Podsumowując: autorefleksja to coś więcej niż tylko bezcelowe i nieświadome myślenie o samym sobie. Kluczowym elementem jest świadomość znaczenia prowadzonych przemyśleń i wyciąganie konstruktywnych wniosków. Co ważne, negatywne doświadczenia to nie jedyne, na który skupia się autorefleksja. Co to oznacza? Każde z wydarzeń, jakie spotyka nas w życiu, odgrywa istotną rolę w naszym życiu. Umiejętne zrozumienie nie tylko negatywnych, ale też umiejętność dostrzeżenia i docenienia pozytywnych aspektów naszego życia pozwoli nam budować jego jakość i solidne podstawy do dalszej pracy nad samym sobą. Jeśli chcesz w pełni wykorzystać ten proces, skup się w rozmyślaniu nad samym sobą w pełnym aspekcie swojej osoby, nie ograniczaj się wyłącznie do sukcesów czy porażek, przyjmij wszystko to, czym obdarowuje Cię życie. 

Po co nam autorefleksja? Korzyści

Czy autorefleksja jest rzeczywiście potrzebna? Czy nie mamy w pędzących w zawrotnym tempie czasach zbyt dużo na głowie, aby jeszcze rozmyślać o swoim życiu? 

Prawda, życie biegnie szybko — ale właśnie dlatego warto zatrzymać się na chwilę i zastanowić, co wnosi w nasze życie proces autorefleksji. Świadome spojrzenie w głąb siebie pomaga lepiej zrozumieć nie tylko świat wokół, lecz przede wszystkim nas samych. Kiedy zaczniesz analizować swoje decyzje, towarzyszące im emocje, wpływające na nie pobudki, zrozumiesz schematy jakimi kierujesz się w swoim życiu.

Samoświadomość – zrozumienie, dlaczego interesuje nas konkretna dziedzina życia, co naprawdę się dla nas liczy i jakie potrzeby są kluczowe – pomaga podejmować trafne decyzje dotyczące szeroko pojętego rozwoju. Dotyczy to nie tylko wyboru odpowiedniej ścieżki zawodowej, ale też rozwijających aktywności i narzędzi, które wspierają ciągłą pracę nad sobą.

Oczywiście, możesz podejmować decyzje „na ślepo”, bez głębszego zastanowienia się: po co? dlaczego? czy naprawdę tego potrzebuję? Jednak w takim przypadku droga do satysfakcjonującego rozwoju może się znacznie wydłużyć. Nietrafione wybory często prowadzą do frustracji, która potrafi skutecznie zniechęcić. Czy naprawdę chcesz tracić energię na błądzenie, zamiast wykorzystać ją na świadome, skuteczne działania prowadzące do samorealizacji?

Jak rozwijać autorefleksję?

Czy rozmyślanie na swój temat od czasu do czasu możemy już uważać za autorefleksję? Niekoniecznie. Istotną kwestią jest nie tylko świadomość całego procesu, ale też systematyczna autorefleksja. Co to oznacza? 

Przede wszystkim to, że regularna analiza swoich zachowań, emocji, decyzji doprowadzi Ci do zrozumienia mechanizmów, jakie Tobą kierują oraz do szeregu innych wniosków na swój temat. Zastanawianie się nad sobą z tzw. „doskoku”, raz na jakiś czas, przy okazji w wolnej chwili nie przyniesie większych rezultatów. Co istotne, nieuważna analiza i ocena samego siebie może prowadzić do błędnych wniosków, które będą negatywnie rzutować na dalsze Twoje decyzje. 

Dlatego jeśli chcesz rzeczywiście skorzystać z korzyści, jaka niesie ze sobą autorefleksja, w pierwszej kolejności wygospodaruj czas, jaki będziesz na nią poświęcać. Początkowo wystarczy kwadrans dziennie. Ważne, abyś przez ten czas mógł skupić się wyłącznie na sobie. 

Istotne jest wyeliminowanie z otoczenia wszelkich rozpraszaczy – technologicznych i w postaci towarzystwa innych. Dobrą praktyką jest wygospodarowanie czasu na autorefleksję pod koniec dnia, kiedy będziesz mógł na spokojnie przemyśleć wszystko to, co wydarzyło się w ciągu ostatniej doby (automatycznie pozbędziesz się też początkowej rozterki o czym ja mam konkretnie rozmyślać?). 

Dużym ułatwieniem w realizacji procesu – szczególnie na początku – jest prowadzenie notatek ze swoich autorefleksji. Nieważne, że będziesz je prowadził na laptopie czy założysz sobie dedykowany zeszyt autorefleksji. O wiele ważniejsze będzie wyciąganie przez Ciebie wniosków z analizowanych sytuacji i decyzji. Notowanie ich z czasem pozwoli Ci stworzyć ciekawy obraz samego siebie. Poza tym pierwsze myśli, jakie się pojawią w trakcie autorefleksji, często są tymi, których często nie dopuszczamy do swojej świadomości. Notatki w tym zakresie pozwolą Ci uświadomić kim naprawdę jesteś oraz jakimi wartościami się kierujesz w swoim życiu. 

Ci, którym rozmyślanie na swój temat sprawia naprawdę spore problemy, mogą posiłkować się zestawami pytań autorefleksyjnych. Do podstawowego zestawu należą:

• W czym jestem dobry?
• Co lubię robić?
• Co dziś sprawiło mi największą radość?
• Czy było coś, co wywołało smutek, złość, rozczarowanie? 
• Co uważasz za sukces dzisiejszego dnia? 
• Czy jest coś, co chciałbyś poprawić gdybyś mógł? 

Jeśli czujesz, że te pytania to za mało, możesz poszukać profesjonalnych zestawów – na rynku znajdziesz wiele tego rodzaju narzędzi w postaci nie tylko kart z pytaniami, ale też aplikacji czy narzędzi rozwojowych. Możesz sprawdzić na przykład workbook z praktycznymi ćwiczeniami z talentami Gallupa, dzięki któremu  rozpoczniesz samodzielną pracę nad swoimi mocnymi stronami.

Autorefleksja a inne techniki rozwoju

Z czasem praktykowania autorefleksji, mimo Twojego przywiązania do systematyczności, dokładnej analizy i wysokiego poziomu świadomości, możesz czuć pewien niedosyt. Może to dotyczyć szczególnie osób, którym zależy nie tylko na zrozumieniu zasad swojego działania, ale też poszukują specjalistycznego wsparcia w pracy nad tymi aspektami, aby te stały się ich mocnymi stronami oraz w pełni wykorzystanym potencjałem. 

W takiej sytuacji pomocne mogą być indywidualne sesje mentoringowe – szczególnie te prowadzone przez certyfikowanego coacha Gallupa. Skupi się on nie tylko na Twoich talentach i mocnych stronach, ale także pomoże wypracować konkretne narzędzia i strategie, dzięki którym w pełni wykorzystasz swój potencjał. Bo przecież właśnie o to chodzi w autorefleksji – by odnaleźć drogę do najlepszej wersji siebie i świadomie rozwijać swoje naturalne predyspozycje. Zacznij od autorefleksji, a szybko przekonasz się, że skuteczny rozwój jest prostszy, niż się wydaje.