Dlaczego tak ważna jest samoświadomość?

Samoświadomość – czym jest i do czego jej potrzebujemy?

Kiedy słyszymy “samoświadomość”, możemy kiwnąć głowami i stwierdzić, że doskonale wiemy, czym ona jest. Wszak w samej nazwie kryje się jej definicja. Jednakże czy my tak naprawdę mamy pełną wiedzę na temat tego, ile kryje się w tej nazwie? Czy zdajemy sobie sprawę jaki ogrom informacji o tym, kim jesteśmy i jakie wartości w nas żyją dostarcza nam nasza samoświadomość?

 

Czym jest samoświadomość?

Samoświadomość to bardzo pojemne pojęcie. Z jednej strony ma czysto psychologiczne podłoże, które nastawione jest na zrozumienie tego, kim jestem, jakie jest moje miejsce w otaczającym mnie świecie, w jaki sposób wiedza na temat moich potrzeb, myśli, czy idei może wpłynąć na mój samorozwój. Samoświadomość pozwala wykorzystać ogrom wiedzy dotyczącej nas samych do tego, by – po pierwsze – określić nasze kompetencje związane z wewnętrznym rozwojem mentalnym oraz emocjonalnym, a także – po drugie – żeby dowiedzieć się, w jaki sposób nasza konstrukcja psychologiczna wpływa na funkcjonowanie w społeczności.

Samoświadomość ma również “zaplecze” medyczne, gdyż jej istnienie i siła przypisywana jest korze mózgowej, a jako taka pojawia się już w osiemnastym miesiącu życia. Wykonując tzw. “test lustra”, możemy dostrzec, iż dziecko w tym właśnie wieku dostrzega w odbiciu nie inną istotę, lecz siebie. Samoświadomość pozwala dziecku na ujrzenie tego, kim jest.

Kwestia samoświadomości ma bardzo złożoną budowę, a badania na jej temat prowadzone są od dziesięcioleci. Wyznaczono kilka jej podstawowych typów:

• Samoświadomość osobowa (wiem, kim jestem, jakie są moje kompetencje wewnętrzne)
• Samoświadomość zewnętrzna (znam moje położenie w świecie, relacje z otaczającym mnie światem)
• Samoświadomość refleksyjna (potrafię zrozumieć siebie i zadbać o swój samorozwój)
• Samoświadomość obronna (jestem w stanie uchronić się przed czynnikami zagrażającymi)

Powyższe punkty są jedną z wielu typologii samoświadomości, lecz pokazują z jakim rozbudowanym zagadnieniem mamy do czynienia. Samoświadomość kształtuje nas i nasze wartości: od poziomu zrozumienia samego siebie, poprzez odkrycie swych kompetencji, po współgranie ze światem.

Samoświadomość polega na posiadaniu wiedzy o samym sobie. Świadomość pozwala na szczegółowe określanie własnych doznań, potrzeb, emocji czy np. mechanizmów działania. Do pełnej samoświadomości potrzebna jest także znajomość posiadanych przez siebie talentów. Ludzie, którzy są świadomi tego, jakie posiadają zdolności i możliwości, są bardziej pewni siebie i z reguły  mają wyższe poczucie własnej wartości. Biorąc pod uwagę aspekty psychologiczne, stan samoświadomości może pomóc np. w zrozumieniu i pozbyciu się negatywnych zachowań, które mają destrukcyjny wpływ na psychikę człowieka. Pojęcie samoświadomości można rozpatrywać także pod kątem medycznym. W tym znaczeniu jest ona rozumiana jako umiejętność rozpoznawania siebie w lustrze i pojawia się już w 18. miesiącu życia. Dzisiaj samoświadomość jest cenną umiejętnością, którą powinien posiadać każdy, a szczególnie osoby dla których samorozwój jest niezwykle ważny.

 

Ciekawostka! Samoświadomość może być zaburzona poprzez stosowanie przez nasz umysł mechanizmów obronnych, które będą odrzucać to, kim jesteśmy.

 

Po co nam samoświadomość?

Wiemy już czym jest samoświadomość. Jednakże czy rozumiemy, do czego może się przydać? Dużo prostsze wydaje się bycie istotą odciętą od wszelkich kompetencji czy wewnętrznych konstrukcji. Wynika to z tego, że działa wtedy jedynie instynkt, który wydaje się kierować naszym umysłem i ciałem. Jesteśmy jednak ludźmi o złożonej budowie psychologicznej i mentalnej. Posiadamy odmienne wartości, a zupełnie inne potrzeby prowadzą nas przez życie. Samoświadomość pozwala na odnalezienie odpowiedniej drogi, zrozumienie tego, jakie jest nasze miejsce w rzeczywistości. Poprzez głębokie pojmowanie nas samych pozwala na samo rozwijanie się, udoskonalanie naszych umiejętności współistnienia z innymi ludźmi i – co najistotniejsze – doskonałe współgranie wszystkich elementów składowych naszego umysłu i ciała. Bez samoświadomości droga przez życie mogłaby zaledwie przypominać  płaski byt najprostszych organizmów.

 

Rozwój osobisty

Rozwój osobisty to zagadnienie, które w ostatnim czasie budzi coraz większe zainteresowanie. Dzieje się tak za sprawą ogromnego wpływu rozwoju osobistego na wszystkie dziedziny życia człowieka. W tematykę rozwoju osobistego zagłębiają się najczęściej osoby po trudnych doświadczeniach oraz poszukujące odpowiedzi na nurtujące ich pytania filozoficzne.

Na czym polega rozwój osobisty?

Najczęstszym celem rozwoju osobistego jest osiągnięcie odpowiedzi na pytanie: kim jestem? Chodzi tu o wielowymiarowy koncept człowieka, w skład którego wchodzą

1. emocje
2. doświadczenia
3. potrzeby fizyczne i emocjonalne
4. cele
5. marzenia
6. słabości
7. idee
8. itd.

Składowe te są nierozerwalne i zawsze w pewnym momencie rozwoju trzeba się z nimi skonfrontować. Nadrzędną intencją rozwoju osobistego jest samoświadomość, która pozwala na poznanie powyższych treści w kontekście własnej osoby. Dążenie do samoświadomości to niezaprzeczalny cel istnienia. Posiadanie świadomości na temat własnych potrzeb, pojawiających się emocji, czy przyczyn pewnych doświadczeń to wartość podnosząca kompetencje człowieka.

Dlaczego warto rozwijać samoświadomość?

Rozwijanie samoświadomości jest bardzo istotnym czynnikiem w kształtowaniu solidnych podwalin dla swoich zasobów. Zasoby te są bardzo istotne w odczuwaniu szczęścia w życiu codziennym i satysfakcji z podejmowanych decyzji w kwestiach zawodowych. Podstawowymi elementami samoświadomości, które umacniają się wraz z pracą nad ich rozwojem są:

• samoocena – zdolność do wydania rzetelnej opinii na swój temat. Jeśli samoocena jest rozwijana, może stać się potężnym narzędziem zapewniającym powodzenie w wielu dziedzinach życia.
• poczucie własnej wartości – potencjał każdego człowieka dotyczący własnej osoby, który w drodze trudnych doświadczeń życiowych może być utracony. Rozwój osobisty jest drogą w kierunku odbudowania poczucia własnej wartości.
• zarządzanie swoją energią – rozplanowanie swojego dnia pracy w taki sposób, aby wydajność była największa przy jednoczesnym uwzględnieniu czasu na odpoczynek; to również zdolność do zachowania dystansu do negatywnych postaw innych ludzi.
• przeżywanie i wyrażanie emocji, które powinno odbywać się w zdrowy i nietoksyczny dla siebie i otoczenia sposób.
• możliwość zauważenia schematów determinujących nasze doświadczenia i wyciąganie wniosków pozwalających na poprawę komfortu życia.
• zdolność do podejmowania decyzji w zgodzie z samym sobą.

Okazuje się więc, że samoświadomość odgrywa wielką rolę w życiu człowieka, a jej rozwijanie jest swego rodzaju misją mającą na celu ogólne samozadowolenie jednostki. Praca nad sobą w tej dziedzinie jest bardzo ważna, jednak czasem może przynieść zwątpienie. Może się wydawać, że podnoszenie własnych psychicznych kwalifikacji jest trudne. Jednak kiedy już zaczyna się podążać tą drogą, okazuje się, że jest to bardzo wartościowa decyzja. Pierwszym etapem mającym na celu przybliżyć nas do ścieżki samopoznania jest wyznaczenie własnych wartości. Dobrym pomysłem jest zapisanie wszystkich aspektów, które znajdują się w obrębie naszego zainteresowania, naszych marzeń i celów. Takie rozważania z pewnością umocnią naszą wiarę we własne możliwości, a wartości te będą niejako drogowskazem w dalszym podążaniu ku poznaniu samego siebie.

 

Moje talenty

Każdy człowiek posiada w sobie ogromny potencjał, jednak nie zawsze ma jego świadomość. Tymczasem w życiu bardzo ważne jest to, aby zdawać sobie sprawę zarówno ze swoich ograniczeń, jak i możliwości. Szczególnie ważna jest znajomość własnych talentów, która prowadzi do lepszego poznania samego siebie. Człowiek świadomy tego jakie talenty posiada, może je rozwinąć, a przy tym odkryć swoje nowe kompetencje, o których wcześniej nie miał pojęcia. 

Jak rozpoznać własne talenty i co daje wiedza o ich posiadaniu? 

W celu poznania własnych talentów każdy człowiek powinien przede wszystkim znaleźć odpowiedź na pytanie: kim jestem. Aby je znaleźć, nie musi wcale stawać przed lustrem. Wystarczy, że szczerze odpowie sobie na kilka pytań, m.in. na te, które dotyczą jego mocnych i słabych stron. Szybkie pozbycie się złudzeń na temat samego siebie jest pierwszym krokiem do odkrycia własnych talentów. Tych zaś może być naprawdę wiele. Talenty – według Instytutu Gallupa – to nie tylko wzorce myślenia, ale także sposoby odczuwania i reagowania na dane sytuacje. Posiadanie wiedzy na ich temat pozwala je dobrze wykorzystać. Instytut Gallupa twierdzi, że każdy człowiek posiada 34 talenty, jednak niektóre z nich są dominujące, a inne mniej uwidocznione. Tym sposobem u jednych  osób bardziej widoczny może być np. talent do kierowania pracą zespołu, a u innych talent do wygłaszania barwnych i przekonujących przemówień. Talent można szybko rozpoznać po tym, jak łatwo przychodzi człowiekowi wykonywanie konkretnych czynności. Ludzie mają jednak tendencje do częstszego zauważania talentów u innych niż u siebie. Często zdarza się to u osób o wysokiej emocjonalności, które lubią być wobec siebie zbyt krytyczne. Tymczasem osoby o niskiej emocjonalności dużo łatwiej zauważają swoje talenty, co nierzadko jest ich mocną stroną.

Kiedy człowiek rozpozna już talenty, które posiada, może np. zastanowić się nad tym jaki zawód chciałby wykonywać. Wiedza o swoich talentach pomaga zrozumieć np. mechanizmy działań danej osoby, która może mieć predyspozycje do bycia liderem lub członkiem zespołu. Znajomość talentów pozwala też skutecznie określić własne kompetencje, które można wykorzystać nie tylko w pracy, ale też w życiu prywatnym, np. rodzinie czy związku.

Jakie są rodzaje talentów?

Za talent można uznać wszystkie cechy człowieka, które sprawiają, że łatwiej wykonuje się mu pewne czynności. Cechy te mają również znaczny wpływ na jego samoświadomość. Talentem jest więc wszystko to, do czego dany człowiek ma naturalne predyspozycje.

Niezależnie od tego, jaki talent posiada dana osoba, to sposób w jaki go wykorzysta zależy tylko od niej. To czy dany człowiek będzie chciał dalej rozwijać swój talent i wykorzystywać go w codziennym życiu również zależy wyłącznie od jego woli.

 

Mój potencjał

Jeśli chcesz zwiększyć swoje możliwości w różnych obszarach życia (pracy, życiu osobistym), to świadomość własnego potencjału jest kluczową kwestią. Poznając siebie, dajesz sobie zdecydowanie większą szansę na to, by dokonywane w przyszłości wybory okazały się właściwe. Każdy człowiek myśli inaczej i w inny sposób postrzega świat, a kluczem do sukcesu i pełnego wykorzystania potencjału jest tego świadomość i akceptacja.

Do czego zostałem stworzony? Jakie jest moje powołanie?

Wiele osób przez całe swoje życie zmaga się z niepewnością własnych możliwości. Nawet ci, którzy mogą pochwalić się świetnym wykształceniem, miewają wątpliwości co do swoich kwalifikacji, umiejętności i predyspozycji. Z czego to wynika? Być może z tego, że takie osoby nie miały do tej pory okazji zdać sobie sprawę z tego, że sami są odpowiedzialni za swój los i sami podświadomie wiedzą najlepiej, do czego mają największe zdolności oraz jakie są ich kompetencje. Niestety każdy człowiek musi wciąż konfrontować się z cudzymi wyobrażeniami na jego temat, a to sprawia, że obraz siebie staje się zaburzony. Oczekiwania rodziców, nauczycieli partnerów czy pracodawców mogą wyrządzić krzywdę komuś, kto nie jest świadomy swojego potencjału. Warto wiedzieć, że nigdy nie jest za późno, by go odkryć. Można nawet stwierdzić, że w dojrzałym wieku jest to łatwiejsze, ponieważ jedną z tajemnic umiejętności poznania własnego ja jest czerpanie informacji ze swojego życiowego doświadczenia.

Odpowiedzi na ważne pytania

Pracę nad sobą warto zacząć od zadania ważnych pytań. Niektóre z nich mogą wydać się banalne, jednak szczera odpowiedź na nie bardzo dostarcza istotnych informacji o samym sobie. Potencjał przejawia się bowiem w ludzkich marzeniach, pragnieniach i celach, które chce się podjąć, a do których realizacji tak często brakuje odwagi. Aby odpowiednio podejść do tego zadania, warto skorzystać z kartki i długopisu – to co zostało napisane ma większą wartość.

Oto pytania:

• Kim jestem?
• Jakie są moje wartości?
• Kiedy najbardziej się w coś angażuję?
• Jakie są moje pasje?
• Co mi wychodzi najlepiej?
• Jakie są moje najmocniejsze strony?
• Co bym zrobił dla siebie, gdybym się nie bał?
• Jak rozwijałem swoje talenty?

Z wykonaniem tego ćwiczenia nie należy się spieszyć, odpowiedzi nie muszą przyjść od razu. Ważne jest to, aby być w pełni szczerym ze samym sobą. Z pewnością nie zaszkodzi porozmawiać na powyższe tematy także z bliskimi, zaufanymi osobami. Oni na pewno dodadzą coś o czym warto będzie pamiętać, budując swoją samoświadomość.

Wsparcie specjalistów

Samodzielna praca nad własnym potencjałem to podstawa, ale wskazane jest także nawiązanie kontaktu ze specjalistami. Oczywiście czytanie odpowiednich artykułów i książek czy oglądanie różnych prezentacji to świetna pomoc. Jeśli jednak chce się zostać odpowiednio ukierunkowanym, to osobista rozmowa z mentorem czy psychologiem jest niezastąpiona. Właśnie dzięki nim można lepiej zrozumieć swoją osobowość i odkryć własne predyspozycje.

Na koniec jedna cenna uwaga: nie można bać się zaskakiwać samego siebie. Odkrywanie swojego potencjału i samorozwój wiążą się z wieloma niespodziankami!

Liczę na to iż udało mi się zachęcić Cię do wyjścia na przeciw swoim mocnym stronom!